Piše: Prof. dr Draško Došljak
Knjiga „Himna – društveno angažirana forma na marginama književnosti i politike“, autora prof. dr Jahje Fehratovića (Novi Pazar, 1982), univerzitetskog profesora, objavljena je u Beogradu, u izdanju “Ind Media Publishing”. Ova sadržajno vrijedna knjiga, pored Uvoda i Literature, sadrži sljedeća poglavlja: Himna – nosilac snažnog suodnosa književnosti i politike; Transformacija himne iz vjerske u nacionalnu i revolucionarnu pjesmu; Od nacionalne i revolucionarne budnice do panslavenske himne; Revolucionarno pjesništvo himničnog zaslona u bošnjačkoj književnosti XVIII I XIX vijeka; Tradicija himne kod Srba u XVIII i XIX vijeku; Od Ilirske budnice preko davorije do hrvatske nacionalne himne; Crnogorska dinastijska himna; Himne na prostoru Kraljevine SHS i Kraljevine Jugoslavije; Monarhijska himna; Himne revolucionarnih pokreta u Kraljevinama SHS i Jugoslaviji; Himne Međunarodnog radničkog pokreta na prostoru Kraljevine SHS i Jugoslavije; Himne Proleterskog pokreta na prostoru Kraljevine SHS i Jugoslavije; Himnične pjesme političkih zatvorenika i omladinske budnice; Himna u Drugom svjetskom ratu; Himna u jedinicama narodnooslobodilačke vojske; Himna u vojnim postrojbama NDH; Himna u Otadžbinskoj vojsci Kraljevine Jugoslavije; Himna u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji; Postjugoslovenske države i njihove himne; Himna Republike Srbije; Himna Republike Hrvatske; Himna Bosne i Hercegovine; Himna Sjeverne Makedonije; Himna Slovenije i Himna Crne Gore.
Sadržaj knjige „Himna – društveno angažirana forma na marginama književnosti i politike“ profesora Fehratovića, kako u samom uvodu piše, posvećen je himni, kao “eklaktnom primjeru političkog utjecaja na književnost, i obratno: utjecaja književnosti na politiku, što samo po sebi podrazumijeva da ova angažirana pjesma svečarskog karaktera postaje ne samo simbol i moćno oružje već i jedan od temeljnih činilaca identita nekog naroda, države, zajednice, grupe ili, pak, pojedinca prema kome se on obznanjuje drugima i po kome ga drugi prepoznaju, upoznaju i prihvataju”.
Himna je književno-muzičko djelo koje se obično koristi za predstavljanje neke države ili organizacije, i obično se izvodi u svečanim prilikama kao što su sportska takmičenja, politički skupovi, državni protokoli ili nacionalni praznici. Njen uticaj mže biti različit, ali, uopšteno, se može reći da ima nekoliko važnih uloga. Identifikacija: Himna predstavlja simbol države ili organizacije i može pomoći u stvaranju osjećaja pripadnosti i identifikacije kod ljudi. Mobilizacija: Himna može biti snažan motivacioni alat za ljude u teškim vremenima, kao što su ratovi ili prirodne katastrofe, i može pomoći u podsticanju osjećaja solidarnosti i zajedništva.Promocija vrijednosti: Himna može promovisati vrijednosti koje su važne za državu, kao što su sloboda, demokratija, jednakost ili solidarnost. Kulturološki uticaj: Himne mogu biti važan dio kulturnog nasljeđa i identiteta države i mogu pomoći u očuvanju kulturnog nasljeđa.
Uticaj himne može biti vrlo snažan, jer može uticati na emocije ljudi i pomoći u oblikovanju nacionalnog identiteta. Međutim važno je napomenuti da himna ne smije biti korišćena za podsticanje nacionalizma ili mržnje prema drugim državama ili narodima, već bi trebalo da bude simbol zajedništva, tolerancije i poštovanja prema svim ljudima i kulturama. Himna kao djelo se koristi kao društvena forma u književnosti i politici. Njen tekst i muzika su obično pažljivo odabrani kako bi se izrazili najvažniji simboli i vrijednosti koji su važni za tu državu.
U književnosti, himna se pojavljuje kao pjesma koja izražava veliko poštovanje ili, čak, obožavanje prema nekoj ideji, osobi ili stvari. Na primjer, himna može biti napisana kako bi se izrazila ljubav prema zemlji ili Bogu, kao što je to slučaj sa himnom „Bože pravde“ Republike Srbije. Himne se u književnosti koriste kao simbol nečega velikog i važnog, kao što je domovina, patriotizam, ili neka druga društvena vrijednost. Ona može predstavljati snagu i jedinstvo naroda, i može biti izraz borbe i otpora protiv tiranije.
U nekim književnim djelima, himna može imati religiozno značenje, kao što je slučaj sa „Charlesa Wesleyja“ ili „Himnom Njegove veličanstvenosti“ Johna Newtona. U drugim književnim djelima, himna se može koristiti kao metafora za snagu i optimizam u teškim vremenima. Ponekad se u književnosti koriste stihovi iz stvarnih himni ili se stvaraju fiktivne himne, koje imaju svoju ulogu u priči. Na primjer, u romanu „ 1984“ Georgea Orwella, postoji fiktivna himna „Pjesma Bratstva“ koja se koristi u propagandne svrhe u totalitarnom društvu. U književnosti, se himna može tumačiti na različite načine, ovisno o kontekstu u kojem se koristi. Himna je važna društvena forma koja se često koristi u književnosti i politici kako bi se izrazili simboli i vrijednosti koji su važni za neku zemlju kao i da bi se podstakle emocije i akcije.
U politici, himne su korišćene kako bi se izrazila pripadnost i lojalnost prema državi, a mogu se koristiti i kako bi se izrazila podrška nekom političkom ili društvenom pokretu. Na primjer, himna „Internacionala“ bila je zvanična himna Međunarodne socijalističke radničke asocijacije, a kasnije se koristila kao himna Sovjetskog Saveza.
Himne su imale veliki uticaj na društveni život, jer su mogli da pokrenu snažne emocije i podstaknu ljude na akciju. Na primjer, himna „Marseljeza“ bila je važna pjesma tokom Francuske revolucije, jer je pozivala na borbu protiv tiranije i za slobodu. Slčno tome, himna „We Shall Overcome“ bila je važna pjesma upokretu za građanska prava u Sjedinjenim Američkim Državama tokom 1960-ih, jer je pozvala na solidarnost i borbu protiv rasizma i diskriminacije.
Najduža zvanična himna na svijetu je himna Grčke, „Himna slobodi“ koja sadrži 158 strofa. Himna Ekvadora „ Salve, Oh Patna“ ima dva zvanična teksta, a izvodi se samo drugi tekst, jer je prvi bio pretrpan političkim referencama. Himna Sjedinjenih Američkih Država, „The Star-Spangled Banner“, napisana je tokom rata 1812. godine, a tekst je inspirisan velikom zastavom koja se vijorila na Fort Mchenty-u tokom bitke. Himna Bugarske, „Mila Rodino“, jedina je himna na svijetu koja koristi stihove iz četiri različite pjesme. Himna Kine, „March of the Volunteers“, napisana je 1935. godine kao marš za film, a kasnije je postala zvanična himna nakon osnivanja Narodne Republike Kine. Ovo su samo neki od interesantnih primjera u vezi sa himnom.
Ukupno, uloga himne u državi može biti raznolika, obuhvaćajući aspekte nacionalnog identiteta, službenog simbola, patriotizma, diplomatije , muzičke umjetnosti i književnosti. Himna može biti važan element u afirmaciji države i njezinih vrijednosti te imati posebno značenje za građane i međunarodnu zajednicu.
Prof. dr JahjaFehratović u knjizi daje interesantne sadržaje o mnogim državnim himnama, himnama organizacija i pokreta, njihovom istorijatu, a u vezi sa prostorom Zapadnog Balkana, odnosno, bivše SFRJ. Autor zatim tretira fenomen himne i njenu evoluciju od relgijske do profane masovne pjesme i simbola naroda, krećući se od globalne ka regionalnoj poziciji, ka prostoru Balkana. Krenuvši od Bošnjaka, kako zaključuje prof. Fehratović, “kod kojih u suštini, usljed kulturoloških i drugi posebnosti, i nema razvijene himnične tradicije koju susrećemo kod drugih naroda, ali ima revolucionarnog i buntovnog pjesništva koje, prema općoj prisutnosti u narodu, poprima karakter himničnasti”.
Evropska revolucionarna i buntovna poezija XVIII i XIX stoljeća je težila i, podvlači autor, evoluirala u nacionalnu himnu priličnog broja naroda, dok bošnjačka alhamijado poezija nije mogla dostići himnični karakter, jer je oblikovana na ishodištima muslimanske duhovne poezije i nije prepoznavala himničnost hrišćanskog svijeta uformatu liturgijskog pjevanja i evolutivinih etapa do konačne opće prihvaćene profane pjesme, ali je imala sličnu funkciju u pogledu utjecaja na široke narodne mase i oblikovanje svijesti o otporu, prkosu i ne mirenju sa stanjem vlastitog naroda, naročito kada su u pitanju koruptivni elementi vlasti i odnos pjesnika koji kolektivitet prepoznaje kao vlastiti moralni sud o datim okoilnostima.
Profesor dr Jahja Fehratovića je kroz sadržaj knjige „Himna – društveno angažirana forma na marginama književnosti i politike“ na nabolji naučni način obradio ovu vrlo interesantnu i aktuelnu temu i pružio naučnoj, stručnoj i najširoj javnosti mogućnost sticanja znanja iz teksta koji je prvorazredni.
